एजेन्सी । विद्यार्थी भिसामा विदेश जानेको संख्या बढ्दै गएपछि अहिले नक्कली बिहेको लहर नै चलेको छ । अमेरिका, अष्ट्रेलिया लगायत युरोपजस्ता देशमा गएर काम गर्दै पढ्न पाउने भएपछि यस्ता नक्कली बिहेमा अभिभावकको समेत सहमति भएको पाइन्छ ।
काठमाडौंको गुहेश्वरी मन्दिरमा २० वर्षदेखि पुजारी कर्म गरिरहेका नरेन्द्र उपाध्याय (नाम परिवर्तन) ले सहोदर बाबु–छोरीबीच समेत नक्कली विवाह गरिदिएको बताउँछन् । उनका अनुसार सबैभन्दा धेरै नक्कली बिहे दाजु र बहिनीबीच हुने गरेको छ । त्यस्तै आफ्नै फुपाजु, भिनाजुसँग पनि नक्कली विवाह गर्ने गरेका छन् ।

उपाध्याय भन्छन्, ‘मन्दिरमा बिहे गर्न आउनेलाई नआऊ भन्न मिल्दैन ।’ यो गलत संस्कृतिलाई नमान्ने भनेपनि उनीहरुले आग्रह गरेपछि आफ्नो कर्तव्य पालना विवश भएको पुजारीको भनाइ छ । ‘उनीहरु आफै पनि मन खिन्न पार्छन् । रहरले होइन, भविष्यको लागि बाध्य छौँ भन्छन्,’ उनले भने । आफ्नै देशमा राम्रो अवसर भए यस्तो नक्कली काम गर्नुपर्ने थिएन भनेर दुःख देखाउने गरेको उपाध्यायले बताए । एक्ला–एक्लै जाँदा धेरै पैसा लाग्ने तर जोडी जाँदा त्यति नै पैसाले पुग्ने भएपछि लागत जोगाउनको लागि नक्कली बिहे गर्ने गरेको उनको बुझाइ छ ।

त्यस्तै, मैतीदेवी मन्दिरका पुजारी पण्डित रामप्रसाद सुवेदीले वर्षमा २० भन्दा धेरै जोडीको नक्कली बिहे गराइदिएको बताउँछन् । सक्कली बिहे गर्न ५÷६ घन्टा लाग्छ तर नक्कली बिहे उनले एक घण्टामै सक्ने बताए । भन्छन्, ‘फोटो खिच्नका लागि मात्रै यस्तो बिहे गरिएको हुन्छ ।’ औँठी लगाउँदा पनि औँलामा लगाइदिए जस्तो गर्ने हो । सिन्दुर पनि हालेको जस्तो गर्ने र पछि दुलही आफैले राम्रोसँग लगाएर फोटो खिच्छन् । फोटोमा नक्कलीजस्तो नदेखिन धेरै संस्कार साँच्चिकै बिहे सरह नै रसम पुरा गर्नुपर्ने उनले बताए ।

मनले नक्कली बिहे मानेपछि नक्कली नै हुन्छ तर यति रसम पुर्याएपछि धार्मिक विधिअनुसार त्यो वास्तविक बिहे हुने पण्डितले बताए । पहिले पहिले झुट बोलेर नक्कली बिहे गर्थे तर अहिलेको नयाँ पुस्ता विदेश जानको लागि मात्रै बिहे गर्न लागिएको हो भनेर प्रस्ट बताउँछन् । २०७० सालदेखि नक्कली बिहे गर्नेको संख्या अत्यधिक बढेको उनको अनुभव छ ।

विदेश जानकै लागि वार्षिक रूपमा कति जोडीले नक्कली बिहे गर्छन् भन्ने कुराको आधिकारिक तथ्याङ्क कतै छैन । पुजारीहरूको अनुसार महिनामा करिब एक सय भन्दा धेरै जोडीले मन्दिरमा नक्कली विवाह गर्छन् । नक्कली बिहे गरेर केहीले त्यसैलाई साँच्चिकै बिहेमा परिणत गरेको अनुभव पनि पण्डितहरूसँग छ । समय बित्दै जाँदा विवाह वास्तविकतामा बदलिएको पाइयो । तर धेरै नक्कली बिहे गर्नेहरु झमेलामा फसेको सुनेको उनीहरुले बताए ।